“Trong các nước dân chủ, tự do thì luật pháp là để cho dân, vì dân, tạo điều kiện cho công dân thực thi quyền bất khả xâm phạm (ngôn luận, tín ngưỡng, tụ tập, lập hội, báo chí, v.v…) của mình. Còn ở các nước độc tài thì luật lệ(nh) là cho những tên độc tài và các tên cai trị của chế độ để khống chế, áp bức, và tước đoạt quyền người dân.”
[tiếp theo kỳ trước: (1) Anh tám hồ hởi (2) Nôị-thực-dân (3) Sợ (4) Kỳ đà – cắc ké – kỳ nhông (5) Con dân – con cá – cò mồi (6) Bình vôi – bái vật – bà đồng (7) (Vô) Hậu (8) Gió mưa là chuyện của trời … (9) Vô liêm sỉ – man rợ (10) Phế-anh-hùng (12) Nhà em có nuôi một con két … (13) Cái nhà là nhà của ta … (14) Mèo – thỏ (15) phố vẫy (16) Mít tờ Đàm và Bác Hồ (17) Nín thở qua cầu]
Trong chuyến ngao du thủ phủ Tiểu Sài Gòn (Little Saigon, California) của người Việt Nam tỵ nạn tháng tám vừa rồi, phó thường dân tui có đi dự một buổi họp có phần điều trần công cộng của Ủy ban giám sát Quận Cam (Board of Supervisors – Orange County)[1]. Đây là buổi họp vào thứ Ba hàng tuần mở rộng cho cư dân trong quận tham dự để có thể đóng góp ý kiến hoặc đặt câu hỏi cho các ủy viên giám sát về các đề mục trong chương trình nghị sự. Sau khi ngồi hơn 3 tiếng đồng hồ trong buổi họp khá dài, phó thường dân tui nhận xét thấy tinh thần dân chủ được thực thi rất là cụ thể và rõ ràng.
Theo điều lệ sinh hoạt buổi họp mở rộng của Ủy ban giám sát thì mọi cư dân có thể gởi kiến nghị về một vấn đề (trong phạm vị trách nhiệm của quận và Ủy ban) trước đó hai tuần để được duyệt cho vào chương trình nghị sự. Khi các mục trong chương trình nghị sự được đưa ra bàn luận thì cư dân có kiến nghị cũng như nhà chức trách của quận liên quan đến vấn đề được quyền trình bày và diễn giải vấn đề trong thời gian quy định (3 phút), tiếp đến là ủy viên đặt câu hỏi (nếu có) đến cư dân và người đại diện chức trách, và sau cùng (nếu cần) là các ủy viên lên tiếng thuận, chống, hoặc tránh (abstain) quyết định.
Tất cả kết quả bỏ phiếu cho mọi quyết định của các ủy viên đều được đăng tải (posted), lưu trữ (archived), và trở thành hồ sơ công khai (public records). Chính quyền có trách nhiệm lưu trữ các hồ sơ công khai này và phải cung cấp cho bất cứ công dân nào khi họ yêu cầu.
Tham dự buổi họp thì chỉ cần đi tới phòng họp và tự động vào. Không ai xét hỏi căn cước, chứng minh thư gì cả.
Người tham dự buổi họp có thể ghi danh đóng góp ý kiến cho các mục trong chương trình nghị sự có phần điều trần công cộng (public hearings)[2]. Ghi danh phát biểu ý kiến trong điều trần công cộng thì chỉ cần điền tên và số đề mục của chương trình nghị sự, ngay cả địa chỉ cư ngụ thì cũng tùy ý không bắt buộc phải cung cấp.
Mỗi người ghi danh được phát biểu ý kiến trong vòng ba phút (giới hạn để đảm bảo mọi người được tham gia). Nếu số người ghi danh quá nhiều cho phần điều trần công cộng thì để đảm bảo thời gian chủ tịch ủy ban giám sát phải trì hoãn lại các đề mục thứ yếu cho buổi họp sau. Khi đến lượt thì người phát biểu xưng tên và có thể chỉ nói ngắn gọn ủng hộ hoặc chống đối hay đưa ra những lý lẽ, tình tiết cho ý kiến của mình.
Dân chủ ở đây sao thiệt là dễ hiểu, đơn giản và không nhiêu khê, rắc rối, trục trặc, láo lếu theo kiểu dân chủ cuội dưới nhãn hiệu “dân chủ tập trung”, “dân làm chủ, đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý” mà chế độ độc tài ra rả quảng cáo. Dân chủ củ khoai thì có!
Còn hổm rày phó thường dân tui cứ phải đọc, nghe về cái gọi là “tuân thủ” luật pháp, luật lệ, “đồng thuận” của các tờ báo đảng và đài truyền hình thiệt là bắc mệt. Cho là họ “nói như vẹm” mập mờ đánh lận con đen, đánh tráo chữ nghĩa và ý tưởng thì thiệt hổng có trật chỗ nào.
Thử nghe em Phương Nga hót “nhà nước pháp quyền”, “tuân thủ theo quy định của pháp luật” và “để bảo đảm trật tự và an toàn xã hội”[3] rồi thì tay Nguyễn Việt viết “tham gia vào các hoạt động vi phạm pháp luật”, “Nghị định Chính phủ là một văn bản quy định pháp luật các công dân bắt buộc phải tuân thủ.”[4]
Quả đúng là người dân ở bất cứ nước nào cũng đều phải tuân theo pháp luật. Thế nhưng (chết người ở cái nhưng này) ở chế độ CSVN thì có cả rừng luật mà bạo quyền sử dụng như luật rừng. Rừng luật ở chỗ là không ít luật thì vi hiến mà vô số luật lại chồng chéo, đầu gà đít vịt. Còn sử dụng luật thì lại theo kiểu luật rừng, chỉ thị miệng với toà án bỏ túi (kangaroo court).
Cô Phan Thanh Nghiên tuân thủ theo “luật pháp” đăng ký biểu tình không được phép nên toạ kháng trong trật tự ở nhà thì cũng bị xử tù. Anh Cù Huy Hà Vũ theo “pháp luật” gởi đơn kiện Thủ Tướng thì cũng bị treo án “tuyên truyền chống phá nhà nước”. Luật cái mả … chúng nó chứ luật pháp gì! Mà ngay cả hiến pháp thì cũng đã bất hợp pháp[5] thế nên tất cả mọi luật lệ đều là sổ tuẹt.
Ở xứ sở Hoa-kỳ phó thường dân tui ở thì đa số các thị trấn, thành phố, địa phương không có điều lệ, sắc lịnh (ordinance) phải ghi danh/đăng ký(register) để biểu tình. Chỉ ở những thành phố lớn hoặc địa điểm quan trọng đặc biệt thì có điều lệ, sắc lịnh về biểu tình (cho số đông) để bảo đảm an ninh và trật tự. Ngay cả tại các nơi có điều lệ về biểu tình thì cá nhân hoặc các nhóm biểu tình nhỏ cũng chẳng cần ghi danh/đăng ký.
Mục đích chính về việc ghi danh biểu tình là để cơ quan chức trách chuẩn bị nhân sự để bảo đảm an toàn và trật tự cho người biểu tình và công chúng chứ không phải làm ra nghị định bắt đăng ký để cấm đoán. Không có vấn đề xin phép, kiểu cách xin-cho ở đây. Chính quyền không có quyền cấm biểu tình với lý do lăng nhăng như có khả năng “mất trật tự”, “gây rối”, “vì hoà bình” v.v… Nếu chính quyền gây khó dễ, dùng lý do không chính đáng để ngăn cản công dân thực hiện quyền công dân thì họ sẽ đưa ra báo bêu xấu cho mất mặt hoặc kiện ra toà.
Trong các nước dân chủ, tự do thì luật pháp là để cho dân, vì dân, tạo điều kiện cho công dân thực thi quyền bất khả xâm phạm (ngôn luận, tín ngưỡng, tụ tập, lập hội, báo chí, v.v…) của mình. Còn ở các nước độc tài thì luật lệ(nh) là cho những tên độc tài và các tên cai trị của chế độ để khống chế, áp bức, và tước đoạt quyền người dân.
Ở Seattle nơi phó thường dân tôi ở có câu lạc bộ xe đạp hàng năm tổ chức cuộc biểu tình, diễn hành bằng xe đạp để người lái xe hơi nhận thức và chú ý việc chia sẻ lòng đường với người đi xe đạp hầu ngăn chận các tai nạn. Cả mấy trăm người đi xe đạp hẹn nhau diễn hành trên đường vào giờ cao điểm, làm tắc đường. Dù cuộc diễn hành này cản trở lưu thông chung, nhưng vì hành vi đi xe đạp trên đường phố không phạm luật nên chính quyền không thể ngăn cản và cấm đoán.
Và cũng có những cuộc biểu tình từ hai nhóm đối nghịch nhau – thí dụ như tổ chức phân biệt chủng tộc Ku Klux Klan (KKK)[6] và nhóm đấu tranh dân quyền (civil rights) – biết chắc là có khả năng rất cao gây xung đột, ẩu đả thế nhưng chính quyền cũng không thể lấy cớ đó để cấm đoán. Nhiệm vụ của họ là huy động lực lượng cảnh sát để bảo vệ cả hai nhóm. Khi nào có người biểu tình trong nhóm này hoặc nhóm nọ có hành vi bạo động thì cảnh sát mới có quyền bắt giữ riêng người đó mà thôi chứ không được quyền giải tán đám đông biểu tình.
Ngay cả khi quốc khách đồng minh thân thiết của chính phủ như Nữ hoàng nước Anh, Thủ tướng Úc thăm viếng thì người dân có biểu tình bêu rếu cũng không bị cấm cản. Quyền tự do ngôn luận của người dân quy định trong Hiến pháp Hoa-kỳ được đặt lên trên quyền lợi của các bộ, ngành trong chính quyền. Văn phòng Tổng thống, Bộ ngoại giao, Bộ nội vụ không ai dại dột hoặc ngu xuẩn ra nghị định vi hiến, vi phạm quyền công dân.
- Trong xã hội ở chế độ dân chủ thì luật lệ bảo vệ hiến pháp và quyền lợi của người dân.
- Trong xã hội với chế độ độc tài thì luật lệ bảo vệ tập đoàn cai trị và quyền lợi của quan quyền.
Phó thường dân tôi đành phải hô hoán rằng thì là: Những con vẹt (vẹm) đừng nêu luật pháp, luật lệ làm chi cho má nó khi. Sổ tuẹt mớ luật lệnh! Luật láo!
© 2011 Vietsoul:21
[Loạt bài Phó Thường Dân: (1) Anh tám hồ hởi – (2) Nôị-thực-dân – (3) Sợ – (4) Kỳ đà – cắc ké – kỳ nhông – (5) Con dân – con cá – cò mồi – (6) Bình vôi – bái vật – bà đồng – (7) (Vô) Hậu – (8) Gió mưa là chuyện của trời – (9) Vô liêm sỉ – man rợ – (10) Phế-anh-hùng – (11) Luật Lệ(nh) … – (12) Nhà em có nuôi một con két – (13) Cái nhà là nhà của ta – (14) Mèo – thỏ – (15) phố vẫy … (16) Mít tờ Đàm và Bác Hồ (17) Nín thở qua cầu]
[2] (Buổi điều trần công khai có lẽ là phương tiện phổ biến nhất cho sự tham gia của công chúng ở Hoa Kỳ, được sử dụng bởi tất cả các cấp chính quyền cho nhiều mục đích) “The public hearing is perhaps the most widespread venue for public participation in the United States, used by all levels of government for a variety of purposes.”, Karpowitz, Christopher. “Context Matters: A Theory of Local Public Talk and Deliberative Reform” Paper presented at the annual meeting of the American Political Science Association, Marriott Wardman Park, Omni Shoreham, Washington Hilton, Washington, DC, Sep 01, 2005. 2009-05-25
The main purpose of a public hearing is to allow citizens the chance to voice opinions and concerns over a decision facing a legislature, agency, or organization. (Mục đích chính của một buổi điều trần công khai là để cho phép công dân có cơ hội phát biểu ý kiến và những quan tâm về một quyết định đang được cân nhắc bởi một cơ quan lập pháp, bộ ngành hành pháp, hoặc tổ chức.)
[3] Họp báo Bộ Ngoại giao chiều 25-8 tại Hà Nội, Dân Làm Báo
[4] Không thể ngăn cản bước tiến của cả dân tộc, An ninh Thủ đô
[5] Tính chất bất hợp pháp của Hiến Pháp Việt Nam Hien Nay, Luật sư Nguyễn Xuân Phước
[6] Ku Klux Klan, wikipedia
ang vắng nhà) thì các anh lính bày trò chơi bài tam cúc cho hết thì giờ nhàn rỗi. Tới trưa thì các anh về, vì đoàn biểu tình chỉ đi buổi sáng. Nếu mình ở nhà khi đó, mình sẽ nói với các lính đó rằng: “Ơ, thế ra các chú không đọc lời tướng Nhanh tuyên bố đã đăng đầy trên các báo à, vậy là các chú không tuân lệnh thủ trưởng cao nhất của công an thành phố à? Anh đi biểu tình là yêu nước theo lời tướng Nhanh nói, sao các chú vẫn còn canh chừng, theo dõi, mà lại tốn đến nửa tiểu đội thế này?”
Bữa đó, tiến sĩ Nguyễn Quang A căng hơn mình vì bị ngăn chặn, xét hỏi giấy tờ ở nhà và dọc đường, nhưng rồi anh cũng thoát ra được nhập đoàn cùng mọi người. Trưa về lại nhà anh Hiển, vợ anh bảo có hai người sáng nay cứ qua lại trước nhà, lúc lúc lại dòm vào. Mình nghĩ khéo không mình lại làm tội vị giáo sư đáng kính vì để “đuôi” bám đến nhà anh. Nhưng mặc, nghỉ ngơi chốc lát, mình gọi một người bạn đánh xe ô tô đến và mình cầm lái chở cả đội 382 lên Vĩnh Yên ăn cá Đầm Vạc ngon lành. Tuy nhiên khi quay lại lấy xe máy về nhà, mình bảo anh bạn đi cùng đến tận chân cầu thang đề phòng có chuyện gì đó bất trắc dọc đường. Biết đâu đấy!
VietSoul:21 - Hồn Việt Thế Kỷ 21 