Mấy ngày nay chúng tôi nói chuyện với nhau về con người và xã hội. Ở Việt Nam và ở hải ngoại. Xã hội nào cũng có vấn đề của nó tuy nhiên xã hội VN thì không thể nói hết. Bao nhiêu năm chuyên chính vô sản, vô thần, bất nhân, bất nghĩa. Vài chục năm giành giựt, tham ô, cướp của, bán nước, bán dân. Con người “cộng sản/xã hội chủ nghĩa” của “người tốt, việc tốt” bao nhiêu năm nay là con người gì? Còn bây giờ thì thời “kinh tế thị trường” cho “người đương thời”, “tuổi trẻ tài cao”, “người đô thị” và gì gì nữa … Thế nhưng còn đâu người tử tế!?

Vừa xem xong phim tài liệu “Chuyện tử tế” và xin chia sẻ với mọi người để suy gẫm.

Phim được cài trên mạng Đàn Chim Việt (danchimviet.com) với lời giới thiệu sau:

Phải nói rằng sự hiện hữu của Bộ phim tài liệu Chuyện Tử Tế của đạo diễn Trần văn Thủy phải được kể là một phép lạ. Thực hiện trong một hoàn cảnh khó khăn của đất nước, khi xã hội chủ nghĩa đã bước vào buổi giao thời, giữa bước đường cùng của buổi ngăn sông cấm chợ và ngã rẽ của kinh tế thị trường, khi giá trị nho phong đạo lý con người bị va chạm mạnh với thực tế, Chuyện Tử Tế lẽ ra cũng chia sẻ cùng một số phận quốc cấm như bộ phim Hà Nội Trong Mắt Ai của cùng tác giả, để rồi cũng chìm vào vô danh và lãng quên.

Nhưng không (được thần linh phò hộ, như lời tác giả nói) Chuyện Tử Tế được chuyển ra ngoại quốc và sau đó đoạt được nhiều giải quốc tế, như Giải Bồ Câu Bạc ở Leipzig International Film Festival, Đức, Festival Nantes 1992, Pháp; International Film Conference ở Sydney và Melbourne 1993; được nhiều hãng phim và hệ thống truyền hình quốc tế mua lại bàn quyền như NHK của Nhật Bản và Channel Four Television của Anh quốc, v.v..

Được khởi quay năm 1985 (bằng phim nhựa 35 mm), một năm trước “Đổi Mới” như là một thách đố của một người bạn văn nghệ sắp qua đời trên giường bệnh “Tớ thách các bạn hãy đi tìm người tử tế…” Tác giả và nhóm quay phim của ông đã đi nhiều nơi để tìm ý nghĩa của hai chữ Tử Tế. Tuy đã 22 năm từ ngày phim được công chiếu, giá trị của Chuyện Tử Tế vẫn là hiện thực, được nhiều sinh viên và khán giả đón nhận ở nhiều nơi trên nước Mỹ.

Chuyện Tử Tế

Các báo nhà nước CSVN vừa ra thông tin công trình xây dựng Nhà Quốc Hội khởi công tháng 9 năm 2009 và dự kiến hoàn thành tháng 12 năm 2012. Trong khi đó việc xây dựng nhà vệ sinh cho các trường học (từ mẫu giáo đến đại học) đã được kế hoạch từ năm 2006 dự kiến hoàn tất năm 2010 nhưng đến nay vẫn chưa đi đến đâu. “Khoảng 30% các trường đã khảo sát không có nhà vệ sinh hoặc thiếu nhà vệ sinh”, ông Lã Quý Đôn, Phó vụ trưởng Vụ công tác học sinh sinh viên cho biết ^[1]. Riêng những trường chưa (hay không) được khảo sát thì tỉ số là bao? Những trường có nhà vệ sinh thì tình trạng như thế nào? Thực tế cho thấy ngay cả trường học đã có nhà vệ sinh nhưng ở trong tình trạng “tắt thở”. Các em học sinh phải bịt mũi, nín thở để giải quyết “thủ tục vệ sinh”. Có em học từ lớp 1 đến lớp 5 chỉ dám nín thở xử dụng nhà vệ sinh đúng 1 lần. Các em học sinh đã than van “Bọn cháu phải nín mấy năm ni !”.

Chỉ hai tháng trước đây khi Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân tại hội nghị thông báo về đề án đổi mới cơ chế tài chính giáo dục giai đoạn 2009-2014 tổ chức qua mạng sáng 23/5/09 đã tuyên bố “Những thắc mắc vì sao trường học không có nhà vệ sinh, thiếu trường mầm non, tiểu học… phải được gửi đến chủ tịch UBND các tỉnh, thành, không phải hỏi Bộ trưởng”. Chính “ngài” Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng GD-ĐT đã chỉ đạo “… phải chấm dứt tình trạng trường học không kiên cố, đặc biệt 5 thành phố trên phải đi đầu trong việc rà soát, cải tạo hệ thống nhà vệ sinh các trường học…” từ hai năm trước vào cuối tháng 10 năm 2007. “Ngài” Bộ trưởng chỉ đạo rồi đá bóng, bán cái cho địa phương. Nhà nước CSVN và đảng luôn oang oang trong vai trò chỉ đạo mọi việc, thứ gì cũng chỉ đạo, nhưng bao nhiêu kế hoạch không thành và thất bại thì lại đổ lỗi cho cấp dưới, địa phương, v.v… không thi hành nghiêm chỉnh, không thực hiện đúng chính sách, v.v… và v.v… Chỉ đạo cái cục cứt!.

Các em học sinh là tương lai của đất nước nhưng lại chịu đựng những khủng hoảng tâm lý, căng thẳng thể xác khi phải “nín/nhịn”. Có em bị thầy/cô rầy la đi “ị’ là xấu lắm khiến hoạt động sinh lý căn bản của cơ thể bị bóp méo và mang mặc cảm xấu về thân thể mình. Về thể xác thì phải mang bệnh hoạn “táo bón”, “rối loạn tiết niệu”, v.v… Không như các chóp bu đảng bộ, các bộ trưởng ngành nghề, các lãnh đạo địa phương chỉ biết ăn (ăn cắp, ăn hối lộ, ăn bám, ăn theo, ăn bòn, ăn xin nhân đạo) từ xi măng, sắt, gỗ, dầu, thiết bị, dược phẩm đến đô la, hột soàn vì những thứ đó thì không cần “ị”. Các em và đám dân đen cơm rau ba bữa thì có nhu cầu tiêu hoá.

Nhà nước CSVN hãy thử đưa ra một thăm dò dư luận với câu hỏi nên xây “nhà Quốc hội hay nhà xí” cho các trẻ em học sinh và sinh viên. Xin nhắc nhở là phải cho các em học sinh bỏ phiếu chứ đừng nên chỉ hỏi ý kiến các “ngài” đại biểu vì cuối năm 2007 đã có những kiến nghị, thỉnh cầu để quốc hội bàn chuyện “tiểu/đại sự” này nhưng cái việc xin/cho không bao giờ giải quyết được. Nếu đảng và nhà nước CSVN sợ kết quả bất lợi từ thăm dò dư luận thì đề nghị Quốc hội chỉ cần dương cao tinh thần đoàn kết và cảm thông với các em học sinh bằng cách không xây nhà xí ở toà Quốc hội để các đại biểu cứ việc “nín/nhịn” như các cháu. Nếu không thì các cháu phải phản đối cái ăn trên, ngồi trốc quan liêu của các ông/bà đại biểu đấy.

[1] chữ in nghiêng và hình ảnh trích từ báo Thanh Niên online, Vietnamnet

Bờ tường phòng học thành nơi vệ sinh ở một ngôi trường tại Sóc Trăng

Nhà Vệ Sinh trường THCS Bến Thủy, trường tiểu học Đông Vĩnh

Phối cảnh mặt trước Nhà Quốc hội hướng ra quảng trường Ba Đình. Ảnh: P.V